» Hołd dla Stanisława Lema

HOŁD DLA STANISŁAWA LEMA

Trzydzieści lat temu, wiosną 1990 roku nacisnąłem dzwonek przy furtce willi na podkrakowskich Klinach. Na bramie wisiała tabliczka ostrzegająca przed groźnymi psami. Drzwi otworzyły się i trzy dobrze wykarmione jamniki rzuciły się w moim kierunku. Pani Barbara Lem dzielnie broniła mnie przed natarczywymi psami, usiłującymi choć na chwilę zwrócić uwagę gościa.

W sieni powitał mnie Stanisław Lem. Zaprosił mnie do swojej pracowni na piętrze, w której solidne gdańskie biurko i stara maszyna do pisania Remington stanowiły falochron przed wdzierającymi się na nań falami książek i czasopism.

Rozmawialiśmy o koncepcji filmowego portretu pisarza zamówionego przez BBC. Punktem wyjścia była ''Summa Technologiae'' – rozmyślania Lema sprzed trzydziestu lat na temat dwóch ewolucji – biologicznej i technologicznej.

Trzydzieści lat po moim spotkaniu ze Stanisławem Lemem mogę stwierdzić, że wszystkie obawy wielkiego pisarza się potwierdziły, a wszystkie nadzieje pozostają wciąż aktualne, co najmniej na następne trzydzieści lat.

Zresztą, zobaczcie Państwo sami !

,,Stanisław Lem – nauka i wyobraźnia.''

Streszczenie BBC:

Zrealizowany w 1990 roku dla BBC portret 70-letniego polskiego powieściopisarza Stanisława Lema, przez wielu uważanego za największego pisarza science fiction na świecie.

Autor kultowej powieści fantastyki naukowej „Solaris” jest z wykształcenia naukowcem, doktorem medycyny, równie biegłym w dziedzinie filozofii, cybernetyki i genetyki.

Pisarz, w odróżnieniu od wielu kolegów science fiction uważa, że ,,rzeczywistość jest nieporównanie bardziej fantastyczna od wszystkich płodów osamotnionej ludzkiej wyobraźni''. Lem jest bowiem prowokacyjnym i oryginalnym filozofem nauki, który dokonał zdumiewająco trafnych prognoz rozwoju technologii i ich wpływu na społeczeństwo.

Jego pierwszy wywiad dla brytyjskiej publiczności ma szeroki zakres: opowiada o szczęśliwych latach dzieciństwa i dramatycznych losach wojennych, jego wczesnej karierze pisarskiej oraz o niektórych niezwykłych teoriach na temat przyszłości człowieka.

Stanisław Lem zachwyca erudycją, błyskotliwością i przewrotnym poczuciem humoru, co czyni spotkanie z nim fascynującą intelektualną przygodą i podróżą przez świat jego wyobraźni.

Reżyseria: Adam Ustynowicz

Zdjęcia: Ryszard Lenczewski

Dźwięk: Jerzy Blaszyński

Montaż: Nick Peto,

Muzyka Guy Sigsworth

Producent cyklu: Roger Thompson

Wydawca: Nigel Williams

Kierownictwo produkcji : Paweł Rakowski, Robert Gruszczyński, Ann Barr, Marianna Kuśnierz, Edward Tobiszewski,

Film ''Stanisław Lem – Science and Fiction'' miał premierę 13 listopada 1991 r. w programie ''Bookmark'' BBC 2. Czas antenowy 50 min,

Film został entuzjastycznie przyjęty przez angielskich widzów. Premierowy pokaz oglądało 1,3 miliona widzów (w załączeniu recenzje czołowych dzienników brytyjskich).

Dokument otrzymał nagrodę za najlepszy portret artysty na Międzynarodowym Festiwalu Filmów o Sztuce w Montrealu w 1994 r.

Film trafił do kolekcji filmów o sztuce Louvre Muzeum, Francja.

Zdaniem syna Stanisława Lema – Tomasza jest to jedyny portret filmowy, który podobał się ojcu.

Adam Ustynowicz

Reżyser i producent filmowy, popularyzator nauki, specjalizujący się w upowszechnianiu wiedzy o nowych technologiach i ich wpływie na szeroko rozumiane środowisko cywilizacyjne - zarówno naturalne, jak i kulturowe.

Autor ponad 200 filmów i programów telewizyjnych z dziedziny badań kosmicznych, historii lotnictwa, ochrony środowiska naturalnego oraz społeczeństwa informacyjnego. Autor i producent ogólnopolskich kampanii społecznych w dziedzinach: ochrony środowiska, innowacyjnych technologii, promocji sportu wśród dzieci i młodzieży, upowszechniania polskiego dziedzictwa kulturowego w świecie.

Popularyzator twórczości Stanisława Lema, astronautyki oraz historii polskiego lotnictwa.

Autor i producent pierwszego filmu muzycznego zrealizowanego w Kosmosie - “Chopin - The Space Concert”.

Quotes from British press after the premiere of the BBC film "Stanislaw Lem - Science and Fiction" November 13, 1991, 20:10
Wybór, tłumaczenie i redakcja recenzji prasy brytyjskiej z premiery filmu w BBC w listopadzie 1991 roku.
opracowała: Natalia Ustynowicz

Director: Adam Ustynowicz
Series Producer: Roger Thompson
Series Editor: Nigel Williams

"Dr Lem weaves his wicked web"

Mischievous mind-twister about a top science fiction writer, Poland's Dr Stanislaw Lem. So prone is this doctor and scientist to pull our legs, you wonder if he hasn't borrow name from the LEM (Lunar Excursion Module) of Apollo missions.

This is his first interview for a British audience. Please let there be more.

Daily Mail - Pick of the Day

"Dr Lem plecie swoją odjazdową sieć."

Przewrotna łamigłówka na temat czołowego pisarza science-fiction, Polaka Dr Stanisława Lema. Łatwość, z jaką ten lekarz i naukowiec wpuszcza nas w maliny, skłania ku podejrzeniu, czy nie pożyczył on swojego nazwiska od LEM (Lunar Excursion Module) - księżycowego lądownika z wypraw Apollo.

To jest pierwszy wywiad dla brytyjskich widzów. Prosimy o następne.

Daily Mail - wybór dnia

* CHOICE

Some buffs reckon that Stanislaw Lem is the greatest science fiction writer in the world. To the British public at large he is probably best known for his novel Solaris, which was brilliantly filmed by the Soviet director Andrei Tarkovsky. Lem, however, was unimpressed and the two men fell out. Adam Ustynowicz's profile of the 70-year-old Pole reveals him, paradoxically, as a man who regards reality as more fantastic than anything dreamed up by the writers of science fiction. Lem trained as a scientist and is equally at home in the worlds of mathematics, cybernetics, biology and psychology. But histories often hinge on chance and coincidence, echoing his view that life is something of a lottery. He is drily humorous about his fellow sci-fi practitioners, pointing out that in Star Trek there are no lavattories and no barber.

The Times

* Wybór

Niektórzy znawcy uważają Stanisława Lema za największego pisarza science-fiction na świecie. Brytyjskiej publiczności najbardziej znana jest jego powieść Solaris, doskonale sfilmowana przez radzieckiego reżysera Andreia Tarkowskiego. Jakkolwiek Lem rozczarowany był ekranizacją i doszło do zerwania współpracy. Portret 70 letniego polskiego pisarza, nakreślony przez Adama Ustynowicza, ukazuje go jako człowieka, który paradoksalnie uważa rzeczywistość za bardziej fantastyczną od jakiegokolwiek dzieła wymyślonego przez pisarzy fantastyki naukowej. Lem ma wykształcenie naukowe i równie biegle porusza się w zakresie matematyki, cybernetyki, biologii i psychologii. Ale zarazem uważa, że życie jest rodzajem loterii, a historia czasem zależy od przypadku. Pisarz ironizuje na temat swoich kolegów po fachu, wypominając im, że na pokładzie Star Trek zapomnieli o zainstalowaniu toalet i salonów fryzjerskich.

The Times

A clever Adam Ustynowicz film gets to grips with the work and life of Polish sci-fi writer Stanislaw Lem. In the interview, Lem talks a little about his past, afflicted by Nazis and then Communists, but is best on the present and future. We are shown why this writer, informed about so many branches of science, regards reality as richer than anything imagination can provide.

The Sunday Telegraph

Błyskotliwy film Adama Ustynowicza przedstawia twórczość i życie polskiego pisarza science-fiction Stanisława Lema. W wywiadzie Lem mówi trochę o przeszłości naznaczonej przez nazizm i komunizm, ale koncentuje sie na dniu dzisiejszym i przyszłości. Rozumiemy, dlaczego pisarz, biegły w tak wielu dziedzinach nauki, uważa rzeczywistość za bardziej niezwykłą od wyobraźni.

The Sunday Telegraph

... his conversation is like a succession of mathematical games, inventive, expansive, amusing...

Observer

...Jego wypowiedzi są jak ciąg matematycznych gier, pomysłowych, wciągających, zabawnych...

Observer

In this portrait we encounter a philosopher and storyteller who has fun, loves toys, and for whom chance plays a great part in his life.

Daily Telegraph

W tym portrecie poznajemy filozofa i pisarza, który bawi się, kocha zabawki i dla którego przypadek odgrywa wielka rolę w jego życiu.

Daily Telegraph

*Staying In

Stanislaw Lem, arguably the world's greatest sci-fi writer, gives his first British interview in this profile. Polish author asserts that science fiction is not mere fantasy and imagination and discusses such diverse subjects as his life-long passion for toys, the randomness of life and death in wartime Poland and the mechanics of survival during the stalinist era.

Independent

Wybór dnia

Stanisław Lem, uważany za najwybitniejszego pisarza sciece-fiction na świecie, udziela swojego pierwszego wywiadu brytyjskiej widowni. Polski pisarz twierdzi, że science-fiction nie jest zwykła fantazją i wyobraźnią, a także opowiada o swojej miłości do zabawek, przypadkowości życia i śmierci w okupowanej Polsce oraz o sposobach przetrwania w latach stalinizmu.

Independent